حسین بن موسی بن جعفر
|
نمایی از حرم علاءالدین حسین در شیراز | |
| نام | حسین بن موسی الکاظم |
|---|---|
| کنیه | ابوالحسین |
| زادروز | نامعلوم |
| مدفن | شیراز یا طبس |
| لقب(ها) | علاءالدین حسین، مفقود |
| پدر | امام موسی کاظم(ع) |
| مادر | ام ولد |
| مختصات مدفن | |
| امامزادگان مشهور | |
|
سایر امامزادگان | |
حسین بن موسی بن جعفر فرزند امام هفتم شیعیان و برادر امام رضا(ع) که از هر دو امام حدیث نقل کرده است. طبق روایتی او بیشتر از دیگر فرزندان امام موسی کاظم(ع)، به امام جواد(ع) علاقه و محبت نشان می‌داد. در برخی شهرهای ایران بقعه‌هایی به وی منسوب است که معروف‌ترین آنها شیراز و طبس است. در شیراز مشهور به علاءالدین حسین و در طبس معروف به مفقود است.
اصل و نسب
پدر حسین، موسی بن جعفر(ع) و مادرش ام ولد بوده و برادر کوچکتر احمد بن موسی است. علامه مجلسی در بحار حدیثی نقل کرده که با توجه به آن مادرش نیز از محدثین به حساب می‌آید. لقبش مفقود و علاء الدین است. احتمالاً لقب علاءالدین در اواخر قرن چهارم که اضافه کردن «الدین» رایج بوده به حسین بن موسی نسبت داده شده‌است.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
جایگاه
| برخی امامزادگان ایران | ||
|---|---|---|
| نام امامزاده | ازنسل امام | شهر، استان |
| هلال بن علی | امام علی (ع) | اصفهان-آران و بیدگل |
| امامزاده هاشم | امام علی (ع) محمد بن حنفیه | گیلان-رشت |
| عبدالعظیم حسنی (حرم حضرت عبدالعظیم) | امام حسن مجتبی(ع) | ری |
| امامزاده داود | امام حسن مجتبی(ع) | تهران-کوه‌های کن |
| حسن بن حسین بن اسحاق | امام حسن مجتبی(ع) | لرستان-الیگودرز |
| جلال الدین اشرف | امام حسن مجتبی(ع) | گیلان-آستانه اشرفیه |
| امامزاده هاشم | امام حسن مجتبی(ع) | مازندران-آمل |
| امامزاده محسن(امامزاده کوه) | امام حسن مجتبی(ع) | همدان |
| محمد بن محمد بن زید(ع)(امامزاده محروق) | امام سجاد(ع) | خراسان رضوی - نیشابور |
| امامزاده عبدالله | امام سجاد(ع) | خوزستان-شوشتر |
| محمد بن زید بن علی(ع) | امام سجاد(ع) | خوزستان - شوشتر |
| علی بن محمد باقر(ع)(مشهد اردهال) | امام باقر(ع) | اصفهان - کاشان |
| علی بن جعفر الصادق | امام صادق(ع) | قم/ سمنان |
| علی زین العابدین(درب امام) | امام صادق(ع) | اصفهان |
| جعفر بن علی(امامزاده جعفر) | امام صادق(ع) | یزد |
| حمزه بن موسی(ع) | امام کاظم(ع) | تهران - ری |
| حسین بن موسی بن جعفر(ع)(علاءالدین حسین) | امام کاظم(ع) | فارس - شیراز |
| محمد بن موسی بن جعفر(ع) (سیدمیرمحمد) | امام کاظم(ع) | فارس - شیراز |
| حکیمه دختر امام کاظم | امام کاظم(ع) | کهکیلویه و بویراحمد - گچساران |
| اسحاق بن موسی(ع) | امام کاظم(ع) | مرکزی - ساوه |
| امامزاده شاهرضا | امام کاظم(ع) | اصفهان - شهرضا |
| امامزاده زینبیه | امام کاظم(ع) | اصفهان |
| آقاعلی عباس | امام کاظم(ع) | اصفهان - کاشان |
| امامزاده صالح | امام کاظم(ع) | تهران - تجریش |
| حسین بن موسی | امام کاظم(ع) | خراسان جنوبی - طبس |
| امامزاده محمد بن موسی | امام کاظم(ع) | خوزستان-دزفول |
| سید بهاءالدین محمد | امام کاظم(ع) | چهارمحال وبختیاری - شیخ شبان |
| علی بن حمزه | امام کاظم(ع) | فارس - شیراز |
| محمد بن حسن(آقامشهید) | امام کاظم(ع) | فارس - فراشبند |
| امامزاده یحیی | امام کاظم(ع) | سمنان |
| عبیدالله بن موسی(کوسه هجیج) | امام کاظم(ع) | کرمانشاه - روستای هجیج |
| سید سلطان محمد(پیرچوگان) | امام کاظم(ع) | هرمزگان - رودان |
| امامزاده عبدالله | امام کاظم(ع) | همدان |
| امامزاده حسین | امام رضا(ع) | قزوین |
| امامزاده جعفر(شاه کرم) | امام رضا(ع) | اصفهان |
| موسی بن محمد(موسی مبرقع) | امام جواد(ع) | قم |
| احمد بن موسی مبرقع(میراحمد) | امام جواد(ع) | اصفهان - کاشان |
| امامزاده اسماعیل | امام جواد(ع) | فارس - فسا |
| شاهزاده حسین | امام هادی(ع) | همدان |
برخی از علمای رجال، محدثان و راویان، حسین بن موسی را از جمله راویان مورد اعتماد بر شمرده‌اند. وی روایاتی از پدرش امام موسی کاظم(ع) و برادرش امام رضا(ع) یا با واسطه از مادرش نقل کر‌ده‌است.
روایاتی در «جایز بودن غسل جمعه در پنج شنبه در برخی شرایط»، «فضیلت و فایده حنا بستن»، «ترس مؤمنین»، «وضعیت مالی و اجتماعی جعفر بن عمر علوی در آینده»،، «رحمت خدا در نامه اعمال به مؤمنان»، «سود رساندن به فرزندان پیامبر(ص)» و «پرداخت مزد کارگر» وجود دارند که حسین بن موسی الکاظم(ع)در سلسله اسناد آن قرار دارد.
نیز از امام جواد(ع) پرسیدند کدام‌یک از عموهایت بیشتر به تو احسان می‌کند؟ فرمود: حسین. امام رضا(ع) پس از شنیدن این جمله آن را تأیید کرد.. در روایتی دیگر حسین بن موسی بن جعفر از امام جواد(ع) از انگشتریشان سؤال می‌کند که امام(ع) در پاسخ می‌گوید: این انگشتر حضرت سلیمان(ع) است.
سن
نویسده بحر الانساب سن وی را هنگام شهادت یا وفات ۱۳ سال نقل کرده، اما به این نظریه انتقاد شده است. گفته شده از آنجا که شهادت امام کاظم(ع) در سال ۱۸۳ق بوده و امام کاظم(ع) نیز چهار سال آخر عمر خود را در زندان به‌سر می‌برده است باید سن حسین در هنگام شهادت پدر چهار یا پنج ساله باشد و هنگام هجرت امام رضا(ع) به خراسان ۲۲ سال؛ چرا که امام رضا(ع) در سال ۲۰۱ به خراسان هجرت کرد و مهاجرت امامزادگان به ایران پس از ولایتعهدی امام رضا(ع) صورت گرفته است.
محل دفن
درباره محل دفن حسین بن موسی(ع) اختلاف است، برخی معتقدند وی در کوفه از دنیا رفت، برخی مدفن وی را در شیراز می‌دانند. به گفته بعضی دیگر محل دفن وی در طبس است.
علاوه بر شیراز و طبس در کرمان، بهبهان، قزوین، ساری و کجور نیز بقعه‌های به حسین بن امام موسی کاظم(ع) منسوب است.
شیراز
بنابر گزارشی که مدفن حسین بن موسی(ع) را در شیراز می‌داند، او یکی از همراهان شاهچراغ بوده است. این کاروان به قصد دیدار امام رضا(ع) همراه با سایر برادرانش از مدینه عازم خراسان شد. تاریخ هجرت آنان به‌طور دقیق معلوم نیست؛ ولی با توجه به روایتی در بحار الأنوار این کاروان پس از شهادت امام رضا(ع) عازم ایران شد؛ چرا که حسین بن موسی، پس از شهادت امام رضا(ع) در مدینه از امامت امام جواد(ع) دفاع می‌نماید.
اقدام حاکم فارس برای ممانعت از حرکت آنها منجر به جدال سختی شد که به شهادت برادران انجامید. سید علاءالدین حسین در باغی مخفی شد که پس از شناخته شدن به شهادت رسید. بنا بر نقل علامه مجلسی، سید علاء الدین پس از شهادت برادرش احمد بن موسی متواری می‌شود. هنگامی که به سوی این باغ می‌رفته تشخیص داده‌اند که او از بنی هاشم است و در همان باغ او را به قتل می‌رسانند.
حمد الله مستوفی محل دفن حسین بن موسی را در شیراز می‌داند. زرکوب شیرازی، جنید شیرازی، علامه مجلسی، بحرالعلوم در کتاب تحفه العالم فی خطبه المعالم، و روضاتی نیز این قول را پذیرفته‌اند. بقعۀ وی در چندصد متری حرم شاه چراغ مورد توجه مردم شیراز و دوستداران اهل بیت است. این بقعه در نظر مردم شیراز از جایگاه بالایی برخوردار است و هر هفته، شب دوشنبه را به زیارت وی اختصاص داده‌اندد.
علامه مجلسی در بحار الانوار آورده است:
- تا قرن هشتم قبر علاءالدین حسین مخفی بود. در زمانی که قُتَلُغ، فرمانروای شیراز بود باغبان وی مشاهده کرد که در شبهای جمعه نوری به طرف نقطه‌ای از باغ می‌آید. جریان را به قتلغ رساند وی پس از تجسس متوجه شد قبری در آنجاست و درون آن جسدی پرهیبت که آثار جلالت و جمال و کمال از او آشکارا دیده می‌شد در یک دست قرآن و در دست دیگر شمشیری داشت. از روی نشانه‌ها و قرائن فهمیدند قبر حسین بن موسی است و قتلغ اطراف قبر قُبّه و رواقی ساخت.
قبل از علامه مجلسی این داستان در کتاب‌های شدالازار نوشته جنید شیرازی و شیراز نامه نوشته زرکوب آمده‌است.
طبس
در طبس نیز بقعه‌ای به وی منسوب است. نامه‌ای از امام رضا(ع) به حاکم طبس موجود است که در آن از مفقود شدن یکی از برادرانش به نام حسین در منطقه تحت حکومت وی خبر می‌دهد و از او می‌خواهد در پیدا کردن گمشده اقدام نماید.
عده‌ای از سادات نیز در طبس زندگی می‌کردند و خود را از اولاد حسین مفقود می‌دانستند. عبیدلی در تهذیب الانساب و نهایه االالقاب از این گروه از سادات خبر می‌دهد که نسبت به شجره خود سؤال می‌کنند ولی به علت مجهول بودن نسب آنان جوابشان را نمی‌دهد. ابونصر سهل بن عبدالله بن داود بخاری نسابه، آنان را از نسل احمد بن موسی می‌داند، نه حسین بن موسی.
فرزندان
برخی از علمای علم انساب معتقدند از حسین بن موسی(ع) فرزندی باقی نمانده است. اما برخی دیگر از جمله ابن عنبه، در عمده الطالب و عبدالرحمن کیا در سراج الانساب وی را داری فرزند دانسته و ابوالقاسم و عبیدالله، را از فرزندان وی برشمرده‌اند. برخی منابع عبدالله و محمد را نیز در شمار فرزندان وی محسوب کرده‌اند. عده‌ای نیز وی را دارای نسل شمرده‌اند اما معتقدند که نسل او بعدها از بین رفته است.
تک‌نگاری
حسین بن موسی الکاظم؛ زندگانی، شخصیت، آرامگاه نوشته علی اخوان مهدوی، تحقیقی است تحلیلی درباره حسین بن موسی الکاظم، یکی از آخرین فرزندان امام موسی کاظم (ع). نویسنده در این کتاب با بررسی منابع، نظریات نسابه‌شناسان و تحقیقات میدانی، محل وفات حسین بن موسی را در طبس دانسته و تاریخچه آرامگاه او را، از گذشته تا به حال، بررسی نموده‌است. همچنین در این پژوهش، تألیفات مربوط به این شخصیت مورد نقد و ارزیابی قرار گرفت. این کتاب در سال ۱۳۹۲ش توسط بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی به چاپ رسید.
پانویس
- ↑ رجائی، الکواکب المشرقیه، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۷۲۴.
- ↑ زاهدی، بررسی احوال فرزندان امام موسی کاظم(ع) و نقش آنها در تاریخ تشیع، ۱۳۹۰ش، ص۱۰۵.
- ↑ رجائی، الکواکب المشرقیه، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۷۲۴.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۳۶۳ش، ج۴۸، ص۳۱۲
- ↑ عرفان منش، مهاجران موسوی، ۱۳۹۱ش، ص۲۷۵
- ↑ برای نمونه مراجعه کنید به: شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۳۵۳؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۷۶؛ ج۶، ص۵۰۹.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۴۲
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۵۰۹.
- ↑ ابن عقده، فضائل امیرالمومنین، ۱۴۲۴ق، ص۱۱۶
- ↑ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۲۰۸
- ↑ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۵۷۱
- ↑ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۳۵۵
- ↑ سید بن طاووس، طرف من الانباء و المناقب، ۱۴۲۰ق، ص۱۸۷
- ↑ حمیری، قرب الاسناد، ۱۴۱۳ق، ص۳۷۸
- ↑ سید بن طاووس، سعد السعود، دار الذخائر، ص۲۳۶
- ↑ خان ملک، بحر الانساب، ۱۳۳۵ق، ص۵۵
- ↑ جعفریان، حیات فکری و سیاسی ائمه، ۱۳۸۱ش، ص۴۲۶؛ زاهدی، بررسی احوال فرزندان امام موسی کاظم(ع) و نقش آنها در تاریخ تشیع، ۱۳۹۰ش، ص۱۰۶.
- ↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۱۵
- ↑ زاهدی، بررسی احوال فرزندان امام موسی کاظم(ع) و نقش آنها در تاریخ تشیع، ۱۳۹۰ش، ص۱۰۶.
- ↑ جعفریان، حیات فکری و سیاسی ائمه، ۱۳۸۱ش، ص۳۹۳
- ↑ زاهدی، بررسی احوال فرزندان امام موسی کاظم(ع) و نقش آنها در تاریخ تشیع، ۱۳۹۰ش، ص۱۰۵.
- ↑ زاهدی، بررسی احوال فرزندان امام موسی کاظم(ع) و نقش آنها در تاریخ تشیع، ۱۳۹۰ش، ص۱۰۶.
- ↑ عرفان منش، مهاجران موسوی، ۱۳۹۱ش، ص۲۸۰-۲۸۳
- ↑ عیسی بن جنید شیرازی، شدالازار، ۱۳۲۸ش، ص۳۰۶.
- ↑ سلطان الواعظین، شبهای پیشاور، ۱۳۵۰ش، ص۱۱۹.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۳۶۳ش، ج۴۸، ص۳۱۲
- ↑ مستوفی، تاریخ گزیده،۱۳۶۴ش، ص۲۰۴
- ↑ عیسی بن جنید شیرازی، شدالازار، ۱۳۲۸ش، ص۳۰۶
- ↑ عرفان منش، مهاجران موسوی، ۱۳۹۱ش، ص۲۸۳
- ↑ روضاتی، جامع الانساب، ۱۳۳۵ش، ص۴۲
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۳۶۳ش، ج۴۸، ص۳۱۲
- ↑ عیسی بن جنید شیرازی، شدالازار، ۱۳۲۸ش، ص۲۶۰
- ↑ عرفان منش، مهاجران موسوی، ۱۳۹۱ش، ص۲۸۲
- ↑ عرفان منش، مهاجران موسوی، ۱۳۹۱ش، ص۲۸۰
- ↑ الاحمدی المیانجی، مکاتیب الأئمة علیهم السلام، ۱۴۳۱ق، ج۵، ص۳۰۱
- ↑ عبیدلی، تهذیب الانساب، ۱۴۲۸ق، ص۱۶۶
- ↑ ابن طباطبا، منتقلة الطالبیة، ۱۳۷۷ش، ص۲۱۸-۲۱۹
- ↑ الزرندی، معارج الوصول، ۱۳۸۳ش، ص۱۵۳
- ↑ رجائی، الکواکب المشرقیه، ۱۳۸۰ش، ج۱، ۷۲۴
- ↑ عبیدلی، تهذیب الانساب، ۱۴۲۸ق، ص۱۶۶
- ↑ زاهدی، بررسی احوال فرزندان امام موسی کاظم(ع) و نقش آنها در تاریخ تشیع، ۱۳۹۰ش، ص۱۰۶.
- ↑ ، وبگاه بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
- ↑ ، وبگاه بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
- ↑ ، وبگاه بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
منابع
- الاحمدی المیانجی، علی، مکاتیب الأئمة علیهم السلام، قم، دار الحدیث للطباعة و النشر، چاپ سوم، ۱۴۳۱ق.
- ابن طباطبا، ابراهیم بن ناصر، منتقلة الطالبیة، قم، المکتبة الحیدریة، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.
- ابن عقده، احمد بن محمد، فضائل امیرالمؤمنین علیه‌السلام، قم، دلیل ما، ۱۴۲۴ق.
- جعفریان، رسول، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، قم، انصاریان، ۱۳۸۱ش.
- ، وبگاه بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، بازدید: ۵ تیر ۱۴۰۱ش.
- حمیری، عبدالله بن جعفر، قرب الاسناد، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
- خان ملک، میرزا محمد، بحر الانساب موسوم به ریاض الانساب و مجمع اعقاب، بمبئی، چاپ سنگی، ۱۳۳۵ق.
- خرمشاهی، بهاءالدین، دایرة المعارف تشیع، تهران، نشر طاهر محبی، ۱۳۷۵ش.
- رجائی، سیدمهدی، الکواکب المشرقیه، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، ۱۳۸۰ش.
- روضاتی، سید محمدعلی، جامع الانساب، اصفهان، انتشارات جاوید، ۱۳۳۵ش.
- زاهدی، یاسین، بررسی احوال فرزندان امام موسی کاظم(ع) و نقش آنها در تاریخ تشیع، قم، نشر المصطفی، ۱۳۹۰ش.
- زرکوب شیرازی، معین الدین احمد بن شهاب الدین الی الخیر، شیراز نامه، بنیاد فرهنگ ایران، تهران، ۱۳۵۰.
- الزرندی، جمال الدین محمد بن یوسف، معارج الوصول إلی معرفة آل الرسول و البتول، قم، مجمع احیاء الثقافة الاسلامیة، ۱۳۸۳ش.
- سلطان الواعظین، شبهای پیشاور، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۵۰ش.
- سید بن طاووس، علی بن موسی، طرف من الانباء و المناقب، مشهد، تاسوعا، ۱۴۲۰ق.
- سید بن طاووس، علی بن موسی، سعد السعود للنفوس منضود، قم، دار الذخائر، بی‌تا.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا علیه‌السلام، نجف، بی‌نا، ۱۳۹۰ق.
- طوسی، محمد بن الحسن، الامالی، قم، دار الثقافة، ۱۴۱۴ق.
- عبیدلی، محمد بن ابی جعفر، تهذیب الانساب و نهایة الاعقاب، تحقیق محمود کاظم المحمودی، قم، مکتبة آیة الله المرعشی، چاپ دوم، ۱۴۲۸ق.
- عرفان منش، جلیل، مهاجران موسوی، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، ۱۳۹۱ش.
- عیسی بن جنید شیرازی، شد الازار فی حط الاوزار عن زوار المزار، تحقیق علامه قزوینی، تهران، انتشارات نوید، ۱۳۲۸ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، مصصح غفاری و آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، تهران، دار الکتب اسلامیة، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش.
- مستوفی، حمد الله، تاریخ گزیده، تهران، انتشارات امیر کبیر، چاپ سوم، ۱۳۶۴ش.
- مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، بیروت، دارالمفید، ۱۴۱۴ق.